Jawor – Święta Góra Łemków

JAWOR – ŚWIĘTA GÓRA ŁEMKÓW

Величаϵм Вас Aпостоли Христовы Петре i Павле

12 lipca w dniu święta Apostołów Piotr i Pawła odbyły się jak co roku centralne uroczystości religijne związane z tym ,,letnim” Prazdnykom na św. Górze Jawor. Góra Jawor znajduje  się w Karpatach w pasie granicznym (Polska-Słowacja) na Łemkowynie w Diecezji  Przemysko-Gorlickiej, w Dekanacie Krynickim Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Polsce. W dniu święta świętą Liturgię celebrowali: arcybiskup Lubelsko-Chełmski Abel i arcybiskup Przemysko-Gorlicki Paisjusz  w asyście 28 duchownych z różnych parafii prawosławnych całego kraju i z zagranicy. Służbę diakońską pełnił protodiakon Antoni Jary.

Historia góry Jawor jest związana z objawieniami Matki Boskiej, które tam miały miejsce  w roku 1925. Cudu objawienia doznały  Łemkynie z pobliskiej wsi Wysowa,  które to często przemierzały szlak pieszy  przez szczyt góry. Na tę okoliczność w roku 1929 wybudowano na szczycie góry kaplicę pw. Opieki Matki Bożej, tuż obok ,,trysnęło” źródełko wody. Od samego początku objawień Matki Boskiej górę Jawor nazwano jako miejsce święte. Góra Jawor staje się miejscem pątniczym dla chrześcijan, o ogromnie ważnym miejscem kultu religijnego dla samych Rusynów/ Łemków głównie z Polski i Słowacji. Rok 1947 to data bardzo tragiczna dla  Narodu Łemkowskiego. Akcja ,,Wisła” niszczy niemalże wszystko. Opustoszałą kaplicę przejęły Wojska Ochrony Pogranicza. W świątyni urządzono strażnicę, a wyposażenie wnętrza spalono. Ocalała tylko jedna ikona –  ikona Matki Bożej. Łemkowie po cząstkowej możliwości powrotu w 1956r. na Ojcowiznę odzyskali kaplicę, odremontowali ją i wyposażyli. Świątynia weszła w skład parafii prawosławnej pw. św. Michała Archanioła w Wysowej PAKP. Niestety zły duch sprawił, że w ostateczności po sporach sądowych w 2017r. odebrano świątynie wiernym prawosławnym, ale wszechmogący Bóg nie pozostawił   swych wiernych w rozpaczy. PAKP po wielu staraniach uzyskał działkę na szczycie góry Jawor i  dalej nieprzerwanie do dnia dzisiejszego celebrowane są nabożeństwa prawosławne – cytując słowa arcybiskupa Paisjusza  …,,aż do skinczanija świta’’ … Na naszej  działce  wybudowaliśmy kaplicę pw. Opieki Matki Bożej, tuż obok wytrysnęło źródełko  z wodą, którą wierni przez cały rok piją i zabierając do swych domów wierzą, że ma cudowną uzdrawiającą moc.

Tegoroczne uroczystości św. św. Piotra i Pawła miały wyjątkowy charakter. Bowiem w tym roku przypada 100-lecie uzyskania autokefalii przez naszą cerkiew. Również przypada 110-lecie męczeńskiej  (1914r. – 2024r.) śmierci św. Maksyma Gorlickiego. BÓG W CHWALE I W PRAWDZIE  – błogosławił nam w tym roku na budowę cerkwi prawosławnej na św. górze Jawor. Akt poświecenia miejsca pod budowę nowej świątyni miał miejsce w tym roku w okresie paschalnym. Natomiast uroczystości poświecenia zakładki – kamienia węgielnego odbyły się podczas uroczystości religijnych świętych apostołów Piotra i Pawła.

Jak na wstępie pisałem święto apostołów Piotra i Pawła jest bardzo uroczyście celebrowane   na górze Jawor. Tradycją jest, że wymienione uroczystości religijne poprzedza piesza pielgrzymka organizowana przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej Diecezji Przemysko-Gorlickiej. W tym roku  to już 34 pielgrzymka. Młodzież 10 lipca rozpoczęła zmagania duchowe od miejscowości Czarne (Чорнe), gdzie przy pomniku św. Maksyma Gorlickiego i Ofiar Thallerhofu (1914-1917r.) sprawowana była po raz pierwszy w historii św. Liturgia. Kolejne miejscowości na trasie pielgrzymki to: Долге, Радоцина, Липна, Ждиня, Реґϵтів, Шквіртне, Ганчова i Высова (Długie, Radocyna, Lipna, Zdynia, Regietów, Skwirtne, Hańczowa i Wysowa-Zdrój).

11 lipca o godz. 17:00 nabożeństwem Całonocnego Czuwania w prawosławnej cerkwi   w Hańczowej pw. Opieki Matki Bożej rozpoczęły się uroczystości ku czci świętych apostołów Piotra   i Pawła. Nabożeństwu przewodniczył arcybiskup Paisjusz w asyście duchowieństwa. Śpiewał męski chór Kliros Diecezjalnego Ośrodka Kultury Prawosławnej ,,ELPIS” w Gorlicach pod dyrekcją  o. prot. Jarosława Grycza. W sam dzień święta o godz. 9:00 w cerkwi pw. św. Archanioła Michała  w Wysowej-Zdrój powitani zostali arcybiskup Abel oraz arcybiskup Paisjusz przez Radę Parafialną wraz z proboszczem Metodym Ihumenem prawosławnego monasteru  Opieki Matki Bożej w Wysowej-Zdrój. Po krótkiej modlitwie ruszyliśmy razem na górę Jawor, gdzie o godz. 10:00 rozpoczęła się św. Liturgia. Tradycyjnie pielgrzymce towarzyszy przez cały czas krzyż prawosławny niesiony przez Bractwo, który to następnie jest na stałe wkopany na górze Jawor  na terenie naszej działki. W tym roku do połomników Bractwa dołączyli się pielgrzymi z parafii prawosławnej z Zimnej Wody Diecezji  Wrocławsko-Szczecińskiej na czele z proboszczem o. Adamem Horbalem.  Wierni parafianie z Zimnej Wody podążali na górę również z prawosławnym krzyżem, który to przywieźli ze sobą na Łemkowynę. Wśród bardzo licznej zgromadzonej ilości wiernych na uroczystości nie zabrakło również parafian            z naszej cerkwi prawosławnej z Lubina. Przy pięknej słonecznej pogodzie rozpoczęła się św. Liturgia. Śpiewał chór z cerkwi prawosławnej z Krynicy wzmocniony przez chórzystów z innych parafii pod dyrekcją p. Piotra Trochanowskiego. Należy wspomnieć, że od samego początku wchodzenia na górę Jawor i podczas uroczystości religijnych towarzyszył nam  wyraźny głos-śpiew  ptaków. Było to bardzo wzruszające i niezwykłe. W ogóle  – można tak wyrazić, że ścianami cerkwi (św. Liturgia była sprawowana na ołtarzu polowym) były drzewa, soczysta zieleń, którą usiana jest cała góra Jawor. Te niezwykłe miejsce, wyjątkowe uroczystości religijne, które trwały kilka godzin sprawiły, iż wierni  nie czuli wcale zmęczenia, a było bardzo ciepło (ponad 30st. C) a ludzie trwali w modlitwie i w skupieniu. Bardzo dużo osób w różnym wieku przystąpiło do św. pryczastia. Podczas nabożeństwa do wiernych z słowem pouczającym zwrócił się arcybiskup Abel, który to podkreślił jakże ważna jest wiara prawosławna wśród łemkowskiego narodu. Bezpośrednio po zakończeniu św. Liturgii arcybiskup Paisjusz w asyście duchowieństwa dokonał obrzędu poświecenia kamienia węgielnego po budowę nowej cerkwi prawosławnej. Do fundamentów nowej świątyni został złożony kamień węgielny  z relikwiami św. męczenników Betlejemskich i św. Maksyma Gorlickiego. Złożono również podpisany przez arcybiskupów, księży, projektanta i konstruktora cerkwi akt erekcyjny. Nowa budowana cerkiew pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła i Jaworskiej ikony Matki Bożej będzie najwyżej położoną cerkwią prawosławną w naszym kraju  (723 m n.p.m.). Oczywiście wchodzi w skład i posiadanie Diecezji Przemysko-Gorlickiej  PAKP. Zgodnie ze słowami arcybiskupa Paisjusza: będą się w tej cerkwi odbywać regularne nabożeństwa – tą świątynię  ofiarujemy jak pomnik 3 jubileuszy  – 100-lecia Autokefalii PAKP (1924-2024r.), Zjawienia się Matki Bożej na św. Górze Jawor (1925-2025r.), odrodzenia-powrotu Łemków do wiary ojców Świętego Prawosławia (1926-2026r.). Na zakończenie jaworskich uroczystości arcybiskup Abel przekazał wWadyce Paisjuszowi i zebranym wiernym błogosławieństwo i pozdrowienia w związku z tym wielkim cerkiewnym wydarzeniem od Zwierzchnika PAKP Jego Eminencji Metropolity Sawy. Władyka Abel wspominając jak wielkiego dzieła dokonała Diecezja Przemysko-Gorlicka na czele z władyką Paisjuszem życzył Bożego błogosławieństwa i opieki Matki Bożej dla szczęśliwego i szybkiego zakończenia budowy nowej cerkwi. Arcybiskup Paisjusz w mowie końcowej dziękował Metropolicie Sawie za wszystko, za pomoc i błogosławieństwo a arcybiskupowi Ablowi za przybycie i przewodniczenie św. Liturgii podczas jaworskich uroczystości. Następnie Władyka dziękując wszystkim za tak liczne przybycie pątnikom z różnych regionów – parafii  kraju i za granicy, przybliżył wiernym rys historyczny  cyt: … ,,zmagań i przeciwności losu jakie trzeba było przejść, kiedy przez okres 9 lat staraliśmy się o pozwolenie na budowę. Na każdym kroku odczuwaliśmy i odczuwamy działanie złego ducha, który nie może ścierpieć tego, że dzieło ku chwale Bożej rozpoczyna się w pokorze z wiarą i modlitwą. Za apostołem Pawłem możemy dziś powiedzieć – moc w słabości się doskonali’’… Tradycyjnie kilkakrotnie zabrzmiało Mnohaja Lita dla duchowieństwa, solenizantów – noszących imiona Piotr i Paweł, wszystkich ludzi wspomagających jakże cudowne dzieło – budowy nowej cerkwi prawosławnej. Po ucałowaniu ikony świętych apostołów i krzyża  wszyscy wierni uczestniczyli w wspólnej agapie przedłużając świętowanie na św. górze Jawor.

Na zakończenie chciałbym podzielić  się   osobistą refleksją, wspomnieniem, które cały czas mam w pamięci przed oczami, chodzi o historyczny wizerunek – można to ujrzeć na ogólnie dostępnych zdjęciach oraz na kadrach filmu z jaworskich tegorocznych uroczystości na portalu internetowym  ,,Na Cerkiewnym Szlaku” Podczas obrzędu  wyświęcania kamienia węgielnego wierni skupieni na modlitwie obstąpili miejsce poświęcenia fundamentów, kamienia węgielnego, miejsca przyszłej świątyni, tworząc  w obrysie wielki okrąg– znak koła, symbol wieczności. Był to niesamowity widok – niczym mur przyszłej świątyni, który w osobach wiernych stanoł na tym świętym miejscu. W miejscu przyszłego Ołtarza zatriumfował krzyż prawosławny. Krzyż, który każdy nosi na sobie, który przypomina nam naszą ,,skorb i radost”. Gorąco zachęcam do udania   się z połoniczestwom na św. górę Jawor, wspomożenia trudu budowy Cerkwi. To nasza Cerkiew prawosławna, kolejna nowo budowana na Chwałę Bożą.

Autor:  Janusz Kwoka