Pierwsza niedziela Wielkiego Postu

PIERWSZA NIEDIZELA WIELKIEGO POSTU

Każda niedziela Wielkiego Postu ma dwa znaczenia. Z jednej strony każda z nich włącza w rytm, w którym ujawnia się duchowna dialektyka Postu. Z drugiej, wszakże strony na przestrzeni historycznego rozwoju Kościoła niemal każda niedziela nabrała i innego jeszcze znaczenia. I tak, w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu obchodzimy Triumf Prawosławia, wspominając klęskę ikonoklastów i przywrócenie oddawania czci ikonom w Konstantynopolu w 843 roku. Związek obchodów tego święta z Postem jest czysto przypadkowy i historyczny, bowiem pierwszy “triumf Prawosławia” miał właśnie miejsce w tę niedzielę. Jednakże sama etymologia święta jest dość interesująca. W 843 roku W Konstantynopolu zebrał się Sobór, na którym uroczyście postanowiono obchodzić w tym dniu zwycięstwo prawdziwej wiary nad herezją obrazoburstwa i wieloma innymi i bardzo niebezpiecznymi herezjami, które przez kilka wieków próbowały położyć kres jedności Cerkwi Chrystusowej. Kilkadziesiąt lat wcześniej, VII Sobór Powszechny (787r.) zakończył 120 – letni okres sporów ikonoklastycznych, potępił obrazoburców, oraz nadał rangę dogmatu nauce o świętych ikonach napisaną przez św. Jana Damasceńskiego i św. Teodora Studytę. Według nich, cześć okazywana przedmiotom nie jest bałwochwalstwem, bo są to niejako okna na inną, nieziemską rzeczywistość. “Obraz nosi imię oryginału, a nie jego naturę”. Sobór postanowił, że ikona to Ewangelia w barwach, Biblia dla niepiśmiennych. Spory ikonoklastyczne przyczyniły się do wypracowania na całe następne stulecia teologicznych i estetycznych norm dotyczących ikon w kulcie cerkiewnym i praktykach religijnych wiernych. Odtąd ikony zawsze postrzegane były jako przedmioty kontemplacji i nieodłączny element nabożeństwa, źródło cudotwórczej mocy, za pośrednictwem których dochodzi się do spotkanie z Chrystusem, Matką Bożą i świętymi.
W dniu Triumfu Prawosławia, w specjalnym obrzędzie zwanym Czynom Prawosławia, wygłasza się klątwę (anatemę) wszystkim heretykom i odstępcom od wiary prawosławnej, oraz Wiecznuju Pamiat’ św. Ojcom i obrońcom wiary. Zgodnie z tradycją, w tym dniu na anałoju, pośrodku cerkwi, umieszcza się ikony Chrystusa i Matki Bożej. W ,,Molebnie o nawróceniu błądzących” Cerkiew modli się, aby Bóg umocnił nas w prawdziwej wierze i oświecił światłem poznania prawdy odłączonych od Prawosławia.
W tym dniu czytany jest fragment z I rozdziału Ewangelii (J 1,43-51). Mowa w nim o spotkaniu apostoła Filipa z Natanaelem i ich rozmowie: ,,Znaleźliśmy Tego, o którym pisał Mojżesz w Prawie i Prorocy – Jezusa, syna Józefa z Nazaretu. Rzekł do niego Natanael: Czyż może być co dobrego z Nazaretu? Odpowiedział mu Filip: Przyjdź i zobacz! Jezus ujrzał, jak Natanael zbliżał się do Niego i powiedział o nim: Patrz, to prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu.”
Cerkiew Prawosławna słowa przyjdź i zobacz jako podstawową zasadę ewangelizacji. Nie zmusza, nie przyciąga siłą ani podstępem, lecz jedynie z łagodnością zaprasza do przyjęcia prawdy, do poznania tych duchowych skarbów, które sama posiada i jest w stanie podzielić się z nieprawosławnymi ku ich ubogaceniu.