Zaśnięcie Najświętszej Bogurodzicy

Święto Zaśnięcia Matki Bożej należy do grona 12 Wielkich Świąt. Jest świętem stałym, obchodzonym 28 sierpnia. Zamyka ono cerkiewny rok liturgiczny.

Wydarzenie, na podstawie którego ustanowiono to święto nie zostało odnotowane w Piśmie Świętym. Tradycja Cerkiewna mówi o tym, że na trzy dni przed śmiercią Matce Bożej ukazał się archanioł Gabriel oznajmiając, że zbliża się czas Jej odejścia z tego świata.

Zgodnie z wolą, Matka Boża została pochowana pomiędzy mogiłami rodziców i św. Józefa. Gdy oddała swoją duszę Bogu, u Jej łoża pojawiła się światłość a wraz z nią Chrystus wraz z aniołami, który przyjął duszę swej Matki.

Apostołowie kierowani Mocą Bożą czym prędzej stawili się w Jerozolimie, oprócz apostoła Tomasza. Podnieśli oni na swe ramiona trumnę i śpiewając żałobne pieśni udali się w stronę groty, gdzie miało być pochowane ciało Bogurodzicy. Antoniusz – jeden z żydowskich kapłanów – próbował znieważyć Matkę Bożą, jednak gdy tylko dotknął łoża z Jej ciałem, pojawił się archanioł Michał z mieczem i obciął mu dłonie. Jednak po tym wydarzeniu uczynił on pokutę, na skutek czego Matka Boża przywróciła mu obie ręce.

Apostoł Tomasz, który dopiero po trzech dniach od złożenia ciała dotarł na miejsce, chciał ujrzeć Matkę Bożą. Jednak gdy odsunął kamień, nie znalazł ciała Bogurodzicy. Dla uczniów było to jasnym znakiem, że Matka Boża, podobnie jak Jej Syn, zmartwychwstała. Wieczorem tego samego dnia apostołowie ujrzeli Ją na niebie w chwale i otoczeniu aniołów.
Dlatego też Cerkiew Prawosławna kres życia ziemskiego Matki Bożej nazywa „zaśnięciem”, a nie śmiercią.

W przeddzień święta odprawiane jest Całonocne Czuwanie z poświęceniem chlebów, pszenicy, wina i oleju(Wsienocznoje bdienije z litiją). W Stichirach wyraża się pobożne zdumienie tym, jak źródło życia znalazło się w grobie.

Podczas Świętej Liturgii wybrzmiewa m.in. troparion święta:

„W rożdiestwie diewstwo sochraniła jesi, wo uspienii mira nie ostawiła jesi Bohorodice; prestawiłasia jesi k żywotu, Mati suszczy Żywota; i molitwami Twoimi izbawlajeszy ot smierti duszy nasza.”
(W macierzyństwie pozostałaś Dziewicą i w zaśnięciu swym nie opuściłaś świata bez opieki; przeniosłaś się do życia, będąc Matką Życia; i modlitwami swymi wybawiasz od śmierci nasze dusze)

Fragmenty z Ewangelii i Apostoła są takie same, jak na Święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
Zamiast Dostojno jest’ śpiewa się zadostojnik:

„Anhieli uspienije Prieczystaja widiewsze, udiwiszasia, kako Diewa woschodzit ot ziemli na niebo”
(Aniołowie zaśnięcie Przeczystej widząc, zdumieli się, jak Panna wstępuje od ziemi na niebo)

Święto Zaśnięcia Bogurodzicy poprzedza dwutygodniowy post, zwany Uspienskim. Ma ono jeden dzień przedświąteczny i osiem poświątecznych. Jak już wspomniano na początku, zamyka ono cykl 12 Wielkich Świąt.

W wielu świątyniach, zwłaszcza w katedralnych, odprawiany jest tzw. Czin Pohrebienija Bożijej Matieri przed płaszczanicą z wizerunkiem Matki Bożej.

Na podstawie:
„O nabożeństwie prawosławnym”, o. Konstanty Bondaruk, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2020

na fotografii: Krzyż na Św. Górze Grabarce(2024), fot.: autor